Bielik Haliaeetus albicilla
Systematyka:
Rząd: szponiaste (Accipitriiformes)
Rodzina: jastrzębiowate (Accipitridae)
Gatunek: bielik (Haliaeetus albicilla)
Wygląd zewnętrzny:
Charakterystyczna sylwetka bielika, pozwala na rozpoznanie dorosłego osobnika ze sporej odległości. Zwłaszcza kontrastowo ubarwiony biały ogon pozwala stwierdzić z jakim gatunkiem mamy do czynienia. Poza tym dominują u bielika barwy brunatne. Jest największym ptakiem drapieżnym w Polsce, z wyraźnym dymorfizmem płciowym (samce są mniejsze, podobnie jak u większości drapieżnych). Rozpiętość skrzydeł do 2,5 metra. Osobniki dorosłe charakteryzują się jasnym upierzeniem szyi oraz wyraźnie żółtym dziobem. Takie cechy ptaki osiągają w 5-6 roku życia.
Występowanie
W Polsce bieliki występują głównie na zachodzie kraju, zwłaszcza w dolinie Odry, na Wybrzeżu, Mazurach i na wschodzie. W centralnej i południowej Polsce gniazdują nielicznie. Szacuje się, że w Polsce bielików jest ok. 1000-1400 par lęgowych. Populacja tego gatunku w Polsce wykazuje trend wzrostowy.
Źródło: http://monitoringptakow.gios.gov.pl
Tryb życia
Bieliki są ściśle związane ze środowiskiem wodnym, gdyż głównym ich pokarmem są ryby i ptaki wodne. W zależności od lokalnej dostępności pokarmu, polują również na zające czy króliki, zadowolą się także padliną.
Dojrzałość płciową osiągają w wieku 5-6 lat, jednak do rozrodu przystępują nieco później. Ptaki te łączą się w pary na całe życie, zmiana partnera następuje tylko w chwili śmierci jednego z nich. Dożywają maksymalnie trzydzieści kilka lat. Należą do gatunków terytorialnych, chociaż zdarza się, że tolerują w dość bliskiej odległości inne osobniki. Rzadko dochodzi do walk pomiędzy samcami, jeżeli jednak już mają one miejsce, są bardzo widowiskowe. Najczęściej jednak widoczne z daleka ogromne gniazdo oraz osobnik siedzący na straży, wydaja się być wystarczającym sygnałem ostrzegawczym.
Gniazdo bielików jest sporych rozmiarów, do 2 m średnicy i nawet 5 m wysokości (po wieloletnim użytkowaniu, świeże gniazdo jest dużo mniejsze). Znaleźć drzewo, które może utrzymać taki ciężar, nie jest łatwo. Drzewostan musi być co najmniej 100 letni, a układ gałęzi w koronie drzewa odpowiedni. Zdarza się, że z powodu silnych wiatrów lub złego umiejscowienia, gniazdo spada. Często bieliki odbudowują je w tym samym miejscu lub wykorzystują wówczas inne gniazdo, które służyło ptakom do innych celów np. jako stołówka.
Samica składa zwykle 2-3 jaja, które wysiaduje 38 dni. Gniazdo opuszcza zwykle jedno młode, z powodu wzajemnej agresji rodzeństwa (tzw. kainizm).
Ochrona w parku
Historia bielików na obecnym obszarze PNBT, sięga lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Prawdopodobnie bytowały tu one wcześniej, ale brak na ten temat dokumentacji. Pierwsze stanowiska lęgowe wykazano w 1985 r. Znaleziono też resztki gniazda na ziemi, co wskazywało na wcześniejsze gniazdowanie na tym obszarze. Inwentaryzacji dokonali członkowie Komitetu Ochrony Orłów. Dzięki współpracy z tą grupą posiadamy pełną historię par bielików na obszarze Parku i cały czas kontynuujemy obserwacje par przystepujących do lęgu.
Zwykle na obszarze PNBT gniazduje jedna para, choć może używać więcej niż jedno gniazdo. Od kilku lat mamy dwie pary gniazdujące w jednym sezonie lęgowym. Bieliki używają ciągle tych samych gniazd, jednak co jakiś czas pojawia się nowe stanowisko, czasami odbudowywane jest gniazdo, które używane było w przeszłości. Tak zdarzyło się w roku 2009, kiedy odbudowane zostało gniazdo zajmowane przez te ptaki przeszło 20 lat wcześniej.
Gdy gniazdo spada z powodu złego umiejscowienia lub złamania się gałęzi podtrzymującej, zakładane są wówczas platformy gniazdowe, które lepiej utrzymują gniazdo. Takie platformy były zakładane w Parku kilkakrotnie i z reguły wszystkie gniazda są ponownie odbudowywane i zajmowane przez ptaki, dzięki czemu mogą dalej odnosić sukces lęgowy.
Literetura
- Anderwald D., dane Komitetu Ochrony Orłów
- Kruszewicz A. G., 2005. Ptaki Polski Tom I. Multico, Warszawa.
- Dane monitoringowe Parku Narodowego „Bory Tucholskie”