Natura 2000 w Borach Tucholskich
Bory Tucholskie to jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce, o powierzchni ok. 350 tys. ha. Są one ważną ostoją dla wielu gatunków roślin i zwierząt a także istotnym elementem krajowej i europejskiej sieci korytarzy ekologicznych. Oprócz licznych rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i Parku Narodowego „Bory Tucholskie”, wartości przyrodnicze tego cennego obszaru chronione są także w ramach sieci Natura 2000. Niemal cały kompleks leśny Borów Tucholskich objęty jest dwiema ostojami ptasimi: PLB220009 „Bory Tucholskie” i PLB220001 „Wielki Sandr Brdy”. Występuje tu także wiele obszarów siedliskowych, wśród nich: PLH220026 „Sandr Brdy”, PLH220058 „Dolina Brdy i Chociny”, PLH040017 „Sandr Wdy”, PLH220061 „Mętne”, PLH220034 „Jeziora Wdzydzkie”, PLH220057 „Ostoja Zapceńska”, PLH220077 „Młosino- Lubnia”, PLH040023 „Doliny Brdy i Stążki w Borach Tucholskich”.
Dwa opisane poniżej obszary sieci Natura 2000pokrywają się częściowo z obszarem Parku Narodowego „Bory Tucholskie”:
"Wielki Sandr Brdy" (PLB220001)
Obszar sieci Natura 2000 „Wielki Sandr Brdy”, o powierzchni 37 106,2 ha, swym zasięgiem obejmuje północno-zachodnią część kompleksu Borów Tucholskich, na obszarze trzech nadleśnictw: Rytel, Przymuszewo i Osusznica oraz Parku Narodowego „Bory Tucholskie” Niemal w całości pokrywa się z Zaborskim Parkiem Krajobrazowym, znajdują się tu również liczne rezerwaty przyrody. „Wielki Sandr Brdy” charakteryzuje się dużą lesistością, oraz silnie rozwiniętą siecią hydrograficzną. Występuje tu kilkadziesiąt jezior różnych typów, z których największym jest Jezioro Charzykowskie. Główną rzeką jest Brda, oraz największy z jej dopływów – Zbrzyca. Obszar porastają głównie bory sosnowe, znikomy jest udział lasów liściastych, w tym grądów, olsów i łęgów. W obszarze „Wielki Sandr Brdy” odnotowano przynajmniej 22 gatunki wymienione w załączniku I „Dyrektywy Ptasiej”. Wśród gatunków lęgowych do najważniejszych należą m.in: puchacz Bubo Bubo, bielik Haliaeetus albicilla, zimorodek Alcedo atthis, dzięcioł czarny Dryocopus martius, lerka Lululla arborea, lelek Caprimulgus europaeus, a także nurogęś Mergus merganser i gągoł Bucephala clangula. Obszar stanowi też ważną ostoję dla ptaków migrujących oraz zimujących na tym terenie. Jesienią spotkać tu można stada żurawi Grus grus liczące setki a nawet tysiące osobników, zimą natomiast na niezamarzniętych fragmentach jezior i rzek gromadzą się przylatujące z północy łabędzie krzykliwe Cygnus cygnus. Dzięki temu, że siedliska „Wielkiego Sandru Brdy” zachowały w dużym stopniu charakter naturalny, stanowi on ważną ostoję ptaków o randze europejskiej.
"Sandr Brdy" (PLH220026)
Obszar siedliskowy „Sandr Brdy” o powierzchni 7 492,6 ha, w całości mieści się w granicach Zaborskiego Parku Krajobrazowego, jego południowa część pokrywa się także z obszarem Parku Narodowego „Bory Tucholskie”. Ostoja wyznaczona została na terenie dwóch nadleśnictw: Rytel i Przymuszewo. W obszarze znajdują się liczne rezerwaty przyrody, m.in. „Bagno Stawek”, „Jezioro Laska”, „Dolina Kulawy”, co świadczy o jego dużej wartości przyrodniczej. Ponad 87% powierzchni pokrywają bory sosnowe, miejscami występują lasy liściaste i mieszane. Siedliska chronione w obszarze to m.in.: sosnowe bory chrobotkowe, bory i lasy bagienne, kwaśne buczyny, torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą, suche wrzosowiska, jeziora lobeliowe i naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne. Wśród zwierząt przedmiotami ochrony są: bóbr Castor fiber, wydra Lutra lutra, traszka grzebieniasta Triturus cristatus, kumak nizinny Bombina bombina, minóg strumieniowy Lampetra planeri i skójka gruboskorupowa Unio crassus. Z roślin to m.in. elisma wodna Luronium natans i obuwik pospolity Cypripedium calceolus. Dodatkową wartością obszaru jest bogata i zróżnicowana lichenoflora (flora porostów).