Puchacz Bubo bubo

Systematyka

Rząd: Sowy (Strigiformes)
Rodzina: Puszczykowate (Strigidae)
Gatunek: Puchacz (Bubo Bubo)

Wygląd zewnętrzny

Jest to największa europejska sowa (60-70 cm). Samice są większe od samców o ok. 10-15%, mogą ważyć do 4 kg. Ubarwienie puchacza jest ciemnobrązowe, usiane na całości licznymi kreskami i plamami. Czyni to tę sowę bardzo dobrze zamaskowaną w lesie, mimo jej sporych rozmiarów. U puchacza charakterystyczne są duże, pomarańczowe oczy oraz długie pęczki piór na głowie tzw. pióra uszne, które nie mają jednak nic wspólnego z uszami. Pazury tego ptaka mogą mieć długość 4 cm.

Występowanie

Bardzo nieliczny ptak, występujący sporadycznie w różnych częściach Polski wschodniej, północno-zachodniej i w górach. Nieliczne stanowiska na Śląsku. Szacuje się że, występuje ok. 300 par lęgowych w kraju. Pary są bardzo przywiązane do swoich rewirów.

Źródło: http://monitoringptakow.gios.gov.pl/

Tryb życia

Ptak ten prowadzi nocny tryb życia, na co wskazuje m. in. kolor oczu. Tylko sowy o jasnych oczach (żółtych) np. włochatka czy sóweczka mogą polować również w dzień. Puchacze pozwalają sobie na to tylko w trakcie karmienia młodych. Poza tym w trakcie dnia odpoczywa w swoich ulubionych, zacisznych miejscach, w rewirze. Okres lęgowy przypada na pierwszą połowę roku, czyli już od połowy stycznia, do końca czerwca. Samica składa od 2-3 jaj, i tylko ona wysiaduje. Gniazdo puchacza nie zawsze jest „gniazdem”. Może on założyć lęg bezpośrednio na ziemi, w dołku pod drzewem lub pod wykrotem. Chętnie zajmuje gniazda po innych ptakach (drapieżnych). Po miesiącu wykluwają się młode, które długo pozostają przy rodzicach. Lotność uzyskują dopiero po 8 tygodniach.

Ochrona w parku

W PNBT prowadzi się próby inwentaryzacji miejsc lęgowych puchacza. Co jakiś czas udaje się usłyszeć jego głośne pohukiwanie w nocy, chociaż zdarzało się, że para odzywała się do siebie w środku dnia. Lokalizację rewirów lęgowych wykonuje się poprzez stymulację głosową, wieczorem. W miejscach, które mogłyby potencjalnie nadawać się dla puchacza, odtwarza się odgłosy pohukującego samca i czeka na jego reakcję. Niestety ptak ten słabo reaguje na wabienie, więc nie zawsze udaje się zlokalizować rewir. Puchacze posiadają bardzo duże rewiry lęgowe (promień 2-4 km), nie zawsze gniazdują na terenie Parku, niemniej na pewno jest on częścią terytorium jednej pary.

W celu polepszenia warunków życia puchacza zakładane są, w razie potrzeby, platformy gniazdowe, które zwiększają prawdopodobieństwo sukcesu lęgowego, gdyż na ziemi pisklętom lub jajom zagraża więcej niebezpieczeństw, głównie ze strony drapieżników. Narażone są także na niepokojenie ze strony człowieka.

Ciekawostki

Sowy latają bezszelestnie: dzieje się tak dlatego, iż ich pióra pokryte są niezliczoną liczbą maleńkich włosków. Pokryte są niby aksamitem, co podczas lotu sprawia, ze opływające je powietrze ulega zawirowaniom i nie słyszymy charakterystycznego świstu (co ma miejsce podczas lotu innych ptaków).

Sowie uszy: niektóre sowy (w tym również puchacz) posiadają na głowie pęczki piór, które wyglądem przypominają uszy. Sowa może je nastroszyć kiedy jest zdenerwowana. Jednak prawdziwe uszy sowy są ukryte po bokach głowy. Są to niesymetryczne otwory, które umożliwiają lepszą lokalizację dźwięku. Dodatkowo lokalizację dźwięku wspomaga tzw. szlara, czyli centrycznie ułożone pióra wokół „twarzy”. Wzmacniają i ukierunkowują dźwięki wydawane np. przez ofiary.

Niesamowita szyja: sowy posiadają 14 kręgów szyjnych (człowiek tylko 7), co pozwala im na dowolne obracanie głowy. Czasami ma się wrażenie, że sowa potrafi obrócić głowę o 360 stopni!

Literetura

Anderwald D., 2010. Wszystkie sowy naszych lasów. CILP, Warszawa
Kruszewicz A. G., 2005. Ptaki Polski Tom I. Multico, Warszawa.
Mikusek R. praca zbiorowa, 2005. Metody badań i ochrona sów. FWIE, Kraków.