Trochę historii o ochronie przyrody w Borach Tucholskich
Ochrona przyrody w Borach Tucholskich ma wieloletnie tradycje. Właśnie tutaj, w Nadleśnictwie Wierzchlas, rozpoczęła się na początku XIX w. ścisła ochrona uroczyska Ziesbusch, której celem było zachowanie i niedopuszczenie do wyginięcia tak cennego i rzadkiego drzewa, jakim był cis Taxus baccata. Ochrona tego wyjątkowego skrawka Borów Tucholskich trwa do dzisiaj w formie rezerwatu przyrody pod nazwą Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego w Wierzchlesie (obszar ten oddalony jest od granic PNBT o ok. 50 km w kierunku wschodnim).
Działalność na obszarze Pomorza jednego z prekursorów ochrony przyrody w Europie - Hugo Conwentza (1855-1922) - stanowi kolejny etap w historii ochrony Borów Tucholskich. Jako dyrektor muzeum przyrodniczego w Gdańsku zinwentaryzował i opisał wiele cennych zabytków przyrody i uzasadnił równocześnie potrzebę ich trwałej ochrony. Część obecnie istniejących rezerwatów zostało zaproponowanych przez Conwentza np. Szczerkowo, Ustronie, Krzywe Koło w Pętli Wdy, Jezioro Mętno, Osiny. W okresie międzywojennym prace Conwentza kontynuował Adam Wodziczko (1912-1967).
Obszar Strugi Siedmiu Jezior (który obecnie znajduje się w granicach Parku Narodowego „Bory Tucholskie”) projektowano objąć ochroną tuż po II wojnie światowej. W 1948 r. powstał projekt utworzenia rezerwatu widokowo-krajobrazowego Jeziora Kocioł, położonego na terenie leśnictwa Bachorze oraz Jeziora Zielonego w leśnictwie Dębowa Góra (był to obszar ówczesnego Nadleśnictwa Klosnowo).
Teren przyszłego parku narodowego był przedmiotem troski regionalisty, twórcy muzeum historyczno-etnograficznego w Chojnicach i organizatora turystyki na Ziemi Chojnickiej i Zaborskiej - Juliana Rydzkowskiego (1891 - 1978). Już na początku lat pięćdziesiątych wnioskował on o objęcie ochroną rezerwatową fragmentu Strugi. Niestety mimo licznych apeli skupisko olbrzymich jałowców w rejonie Jeziora Płęsno, tzw. „Zielone Piekło”, nie dotrwało do dzisiejszych czasów.
W latach pięćdziesiątych ze względu na liczne jeszcze wówczas tokowiska głuszców, na tym terenie, powstał projekt utworzenia rezerwatu przyrody. Obręby Klosnowo i Drzewicz, w okresie międzywojennym i tuż po II wojnie światowej, były jednymi z większych ostoi głuszcowych na Pomorzu. Pomimo wielu starań, w tym miejscowego leśniczego leśnictwa Bachorze, Pana Egona Raszke, nie udało się uratować głuszców. Przyczyniły się do tego m. in. intensywna gospodarka leśna (przyjęty wiek rębności 80 - 110 lat, zakładanie dużych zrębów, odwodnienia i zalesienia torfowisk i innych gruntów podmokłych), ruch turystyczny związany z rozwojem kajakarstwa na Strudze oraz powstawanie pól namiotowych na jej ciągu, a także wypas bydła dookoła trzęsawisk, gdzie schronienie znajdowały pisklęta i ptaki pierzące się.
Na początku lat siedemdziesiątych, dzięki zaangażowaniu Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Bydgoszczy oraz pracowników naukowych UMK w Toruniu, powstał projekt utworzenia Parku Krajobrazowego Strugi Siedmiu Jezior. Następne pomysły przewidywały utworzenie rezerwatu przyrody Struga Siedmiu Jezior, który miał znajdować się na obszarze Borowiackiego Parku Krajobrazowego w powiecie Chojnickim. Jeszcze później pojawiła się nazwa Chojnicko - Tucholski Park Krajobrazowy. Projekty zostały zrealizowane dopiero w 1990 roku, kiedy to powstał Chojnicki Park Krajobrazowy, który rok później zmienił nazwę na Zaborski.
W 1993 r. na łamach czasopisma Echo Borów Tucholskich wydawanego przez Towarzystwo Miłośników Borów Tucholskich ukazała się koncepcja utworzenia Parku Narodowego Borów Tucholskich. Projekt przewidywał włączenie w granice Parku kilku obecnie istniejących bądź od lat planowanych rezerwatów przyrody: 1. Struga Siedmiu Jezior wraz z doliną rzeki Kulawy, 2. dolina Brdy, 3. dolina Wdy, 4. okolice jeziora Wdzydze, 5. rezerwat Cisy Staropolskie w Wierzchlesie. Ostatecznie ta ambitna koncepcja upadła.
Później opublikowano projekt zawierający szczegółową inwentaryzację przyrodniczą dla obszaru ok. 13 tys. ha jezior i lasów w północno - zachodniej części Borów Tucholskich. Ochroną planowano objąć Strugę Siedmiu Jezior, ciąg jezior rynnowych Płęsno, Gardliczno, Nawionek i Zmarłe oraz dolinę rzeki Kulawy.
Niestety brak zrozumienia dla potrzeby ochrony przyrody wśród części mieszkańców spowodował, że Park Narodowy „Bory Tucholskie" został utworzony w roku 1996 na niewielkiej powierzchni 4 789,34 ha (obecnie powierzchnia Parku wynosi 4613,04 ha) Park powstał 1 lipca a pierwsze posiedzenie rady naukowej odbyło się 22 listopada 1996 r.. Pierwsze posiedzenie Rady prowadził ówczesny Główny Konserwator Przyrody prof. dr hab. Kazimierz Dobrowolski, a na stanowisko przewodniczącego Rady Naukowej PNBT wybrano prof. dr hab. Kazimierza Tobolskiego, który tę funkcję sprawował 5 kadencji.